Bất cứ ai đến Huế, xuôi theo dòng Hương Giang ngắm cảnh đều không bỏ qua điểm dừng chân Chùa Thiên Mụ - một trong những di sản văn hóa bậc nhất kinh thành Huế. Lịch sử của chùa Thiên Mụ gắn liền với lịch sử của Nhà Nguyễn, gắn liền với việc dời đô từ Thăng Long và Phú Xuân và là nhân chứng cho bao cuộc thăng trầm của triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam.

1. Vị trí

Chùa Thiên Mụ được xây dựng trên ngọn đồi Hà Khê, nhìn xuống dòng sông Hương thơ mộng, xa xa ẩn hiện dãy Trường Sơn, thế sơn trường thủy tự, tựa một con rồng đang cúi mình xuống uống nước. 

Để đi đến chùa du khách có thể du khách có thể thuê xe taxi (giá 11.500đ/km), thuê xe máy, thuê xe ôm (giá 7.000đ/lượt), hoặc đi thuyền tham quan (giá 150.000đ/lượt, cùng tuyến với thăm lăng Minh Mạng).

2. Lịch sử, kiến trúc

Chùa Thiên Mụ được vua Thiệu Trị liệt vào 20 cảnh đẹp của đất Thần kinh, là một điểm trấn giữ long mạch của kinh thành Huế. Tên chùa gắn liền với một truyền thuyết xưa được lưu truyền trong dân gian. Thế kỷ 17, dân cư dưới núi Hà Khê còn thưa thớt lắm, hàng đêm đều có một một bà lão mặc áo đỏ, quần xanh với một câu nói lặp đi lặp lại như sấm truyền, sẽ có một bậc chân chúa đến dựng chùa để tụ long khí cho bền long mạch. Vào một hôm chúa Nguyễn Hoàng đi ngao du sơn thủy, thấy địa thế núi đẹp, lại nghe kể về câu chuyện truyền thuyết kia bèn dựng một ngôi chùa nhỏ dưới chân núi.

Khuôn viên chùa Thiên Mụ chiếm phần lớn diện tích đồi Hà Khê, có hình chữ nhật rộng lớn, bao quanh là một bức tường thành bằng đá, nhìn từ xa khuôn viên chùa giống như một con rùa khổng lồ cõng trên lưng ngôi chùa cổ kính. Chùa được chia làm hai khu vực: khu vực phía trước mang dáng hình đầu rùa là nơi đặt bia đá, chuông đồng, tháp chùa, còn thân rùa là nơi đặt điện thờ, hai khu vực trước và sau được ngăn cách bởi cánh cửa Tam Quan.

Điểm nổi bật của khu phía trước là tòa tháp Phước Duyên 7 tầng được xây bằng gạch nung màu đỏ sậm để mộc, hình bát giác nổi bật trên nền cây xanh ở khuôn viên chùa. Mỗi tầng tháp thờ riêng một tượng Phật và thông với nhau bằng cầu thang xoáy, chỉ riêng tầng 6 và tầng 7 là có cầu thang gỗ di động và có cửa khóa. Đứng trên đỉnh tháp, du khách sẽ trông thấy toàn bộ cảnh sông Hương và dãy Trường Sơn xa xa. Hai bên tháp là lầu chuông và nhà bia.

Đền Tam Quan được trấn giữ bởi hai tượng hộ pháp, phía trên đền có một quả chuông nhỏ chỉ được gióng lên vào các thời điểm nhất định trong ngày. Sau cửa Tam Quan là hai hàng tượng phật Kim Cương, ngồi trên các muôn thú, được làm từ thế kỷ 20. 

Điện Đại Hồng là điện chính của chùa được thiết kế bằng vân mộc (hiện nay đã được thay bằng cột bê tông), dẫn vào Điện là Thần Đạo với hai hàng thông xanh cao vút. Điện Đại Hồng có kiến trúc vô cùng độc đáo và là chùa lớn nhất ở Huế. Trong chùa có các tượng Phật bằng đồng và bằng gỗ, một chiếc khánh đồng lớn.

Chùa Thiên Mụ được bao bọc bởi màu xanh của cây cối xung quanh làm thêm vẻ trang nghiêm, u tịnh, phù hợp với cuộc sống của những người lánh xa chốn phồn hoa đô hội, nhập thân vào Phật Pháp. 

3. Vé vào và giờ mở cửa

- Giờ mở cửa: 7h00 – 17h00. Vào cửa miễn phí.