Đến Quảng Bình mà không thưởng thức được món sò huyết tiến vua hay món sò huyết sông Ròn thì quả thật là bạn chưa biết đến xứ hò khoan này.

Từ xa xưa, người dân vùng sông Ròn – con sông chảy qua các xã vùng bắc huyện Quảng Trạch, Quảng Bình tin rằng trời đã ban cho vùng đất này một thế núi hình sông tuyệt đẹp, họ hay dùng cụm từ sông Loan núi Phượng để tự hào về quê hương mình. Núi Phượng nằm trên dãy Hoành Sơn hùng vĩ đâm ra biển, án ngữ trên hành trình thiên lý bắc nam và đây chính là ngọn nguồn của giống sò huyết thơm ngon nức danh xứ Quảng mà khó ai biết đến. Và món ăn này đã tồn tại trong dân gian mãi cho đến khi Cho đến “Phủ biên tạp lục” của Lê Quý Đôn thì sò huyết mới xuất hiện.

Những chuyện lạ hay về sò huyết ở sông Ròn cũng khá thú vị, li kì. Chuyện đầu tiên phải kể đến đó chính là ở xã Quảng Tùng, ngay bên mép sông có một cựu chiến binh tuổi ngoài 50, giọng nói sang sảng, tay chân phốp pháp khỏe mạnh. Ở vùng này và nhiều nơi khác ai chả biết đến ông; bước chân ông cũng đã đến gần như khắp năm châu bốn bể. Ông rất tâm huyết với con sò huyết sông Ròn, là người duy nhất nuôi sò huyết với thâm niên mười mấy năm. Có thời điểm, một tuần ông phải đi máy bay 3 chuyến vào miền Nam mua giống về nuôi. Lúc chưa có sân bay Đồng Hới, ông đón xe đò vào Huế, lên máy bay đi TP.HCM, sau đó tiếp tục đón xe đò về Rạch Giá, Kiên Giang mua sò. Mỗi chuyến ông mua đến 4 tạ giống với giá 3 triệu đồng/kg. Về nuôi khoảng 6 tháng thì xuất bán. Ông bảo, nếu nuôi được 1 năm thì nó sống đến 1 tháng dù đưa đi bất cứ đâu, trong khi sò các nơi khác chỉ sống được khoảng 10 ngày là chết. Sò sông Ròn tròn đẹp, dù con giống có thể méo nhưng sau quá trình sinh trưởng lại tròn và huyết đầy. Ông là Phạm Ngọc Xuân, người ta hay gọi "Xuân sò". Nhờ nuôi sò mà ông được UBND huyện, Hội Nông dân huyện tặng bằng khen. Nhiều người lý giải, sò huyết sông Ròn ngon là do hình sông thế núi tạo ra nơi gặp gỡ diệu kỳ giữa 2 con nước mặn và ngọt. Vùng đất này xưa kia cũng là nơi thương thuyền nghỉ ngơi, quân lính đồn trú. Chính vì thế, mỗi lần vua quan đi qua dừng chân đều được dân địa phương dâng sò huyết thưởng thức. Ông Xuân bảo, dịp tết Nguyên đán tiêu thụ sò nhiều nhất, cứ khoảng 25 đến 29 tết bán đến hơn 10 tạ. Theo lời truyền tụng, ngoài ngon bổ dưỡng, sò còn mang lại may mắn, "đỏ" cả năm cho người ăn khai xuân. Đặc biệt, đấng mày râu còn rỉ tai nhau sò là "Viagra tự nhiên".

Món sò ngon, hấp dẫn nhưng giờ đây nó không hề rẻ. Muốn ăn món sò này, thực khách phải tìm đến những quán ăn, nhà hàng ở Quảng Bình. Và nhắc đến món sò huyết này, quán bà Mận là quán nổi tiếng nhất. Quán này tuy không tên ở thị trấn Ba Đồn, nhưng vợ chồng ông bà Ngự-Mận lại đã tạo được thương hiệu riêng cho thực khách gần xa. Sự tỉ mẩn cắt từng loại phụ gia sẵn sàng cho khách khi cần của ông bà luôn làm hài lòng cho thực khách.Nếu bạn muốn ăn nhanh thì đừng ngần ngại  điện thoại báo giờ trước cho ông bà chuẩn bị. Khách đến, trong khi bà Mận trụng sò qua nước sôi và ngồi tách sò ra chén thì ông Ngự đổ mù tạt ra chén đầy xì dầu rồi đánh cho tan đều. Sò chần qua nước sôi với bí quyết và bàn tay khéo léo của bà Mận nên không quá chín, thịt và huyết còn tươi. Ai chưa quen, ông Ngự ngồi hướng dẫn cách ăn luôn, vừa làm ông vừa đọc mấy câu thơ: Sò huyết cháo lươn quán không tên/Quán không bàn ghế chiếu trải nền/Quý khách gần xa thăm ghé quán/Dẫu một đôi lần quán chẳng quên. Kèm hành, ngò, rau quế, giá đỗ sống, nộm chua, tỏi sát mỏng, gừng cắt nhỏ, đậu lạc, dứa thơm, bắp chuối tươi mỗi thứ một ít cho vào chén rồi lấy thìa múc một con sò cả huyết bỏ lên, sau đó múc nước mù tạt rải, nặn thêm ít giọt chanh tươi nữa và trộn đều. Và sau đó là thưởng thức và cảm nhận từng miếng sò huyết ngong ngọt tan dần trong miệng. Bật mí các thực khách gần xa, sò huyết tuy ngon nhưng nó khá kén chọn thực khách, vậy nên đừng quên thưởng thức sò với mù tạt để tránh việc dạ dày đình công bạn nhé.

Ngon, béo, bổ dưỡng món sò huyết đã trở thành một thương hiệu riêng cho Quảng Bình. Gần xa nô nức kéo về để thưởng thức món sò đặc biệt này để được sống trong một giây phút huy hàng nào đó của các vị vua chúa ngày xưa. Một món ăn tuyệt vời như thế thì khó lòng mà chối từ phải không ạ!